Gmina Sadkowice

Historia

Sadkowice są wsią kościelną. Nazwę wzięły prawdopodobnie od nazwiska Sadek. Miejscowość jest gniazdem rodów Sadkowskich, herbu Rola. Z rodem tej średniej szlachty związana była historia wsi aż do XVII w. Sadkowscy piastowali drobne urzędy z ziemi rawskiej, byli elektorami naszych królów, a także studiowali w Akademii Krakowskiej. Oni też najprawdopodobniej ufundowali pierwszy kościół drewniany pod wezwaniem Dziesięciu Tysięcy Rycerzy Męczenników, o którym pierwsza wzmianka historyczna pochodzi z 1428 r. Specyficzne położenie Sadkowic na skrzyżowaniu dróg taktowych powodowało, że przez wieś przechodziły kilkakrotnie obce wojska. W 1655 r. przechodził tędy gen. Duglas z 6 tysiącami Szwedów, a w 1656 r. król szwedzki Karol X Gustaw razem z Hieronimem Radziejowskim, następnie Karol XII w 1704 r., a w 1794 r. król pruski Fryderyk II Wilhelm. W 1809 r. maszerują tędy Austriacy w drodze do Warszawy i ponownie w odwrocie do Nowego Miasta. Fakty te miały niewątpliwie wpływ na ubożenie okolicy po każdym takim przemarszu.
Na przełomie XVII i XVIII w wieś Sadkowice przechodzi w ręce Załuskich, herbu Junosza, następnie Krasińskich i ponownie Załuskich, od których w r. 1792 dobra Sadkowic kupuje Franciszek Leszczyński, herbu Belina. Jego córka Julianna w posągu wnosi dobra sadkowskie rodzinie Zawiszów, herbu Przeora, którzy pozostają właścicielami do r. 1888.
W r. 1813 spalił się drewniany kościół, wspomniany z okazji wizytacji w latach 1552 i 1617, a na jego miejsce Onufry Zawisza ufundował nowy, także drewniany kościół o jednej frontowej wieży. Obecnie murowany, dwu wieżowy kościół (na zdjęciu) ufundował w latach 1884-86 Marian Zawisza. W roku 1827 Sadkowice miały 30 domów i 310 mieszkańców. Natomiast w roku 1889 45 domów i 335 mieszkańców. W r. 1854 wzmiankowana jest w Sadkowicach szkoła elementarna. Po rodzinie Zawiszów, dobra sadkowskie przejmuje Świdziński, a w roku 1894 kupuje je Antoni Radzikowski, którego syn Wacław jest ostatnim dziedzicem tych dóbr. W skład gminy wchodzą równie stare wsie: Lubania, o której pierwsze zapisy historyczne pochodzą z XV w, a także Kaleń, Bujały, Olszowa Wola i Lewin. Z Lubanią jest związana historyczna osoba generała Józefa Antoniego Madalińskiego herbu Laryssa, gorącego patrioty i bohatera doby upadku Polski, uczestnika powstania kościuszkowskiego. Kilka ważnych dat z historii gminy jako urzędu: 16 styczeń 1816 roku- w Królestwie Polskim, dekretem księcia namiestnika o organizacjach terenowych i gminnych utworzono gminy przy następujących dworach: Kłopoczyn, Trębaczew, Bujały, Skarbkowa Wieś i Olszowa Wola. 16 marca 1859 roku- ukazem cara Aleksandra II o zmianach administracji gminnych w celu powiększenia ich terenów skasowano gminy w Olszowej Woli, Skarbkowej Wsi i Bujałach, a ich kosztem powiększono obszary gmin w Kłopoczynie i Trębaczewie. W latach 1816-1866- istnieje gmina przy dworze w Sadkowicach, 1928 rok- w skład gminy Lubania wchodzi 26 wsi hipotetycznych i 25 kolonii hipotetycznych, 9 grudnia 1972 rok - w powiecie rawskim powstaje gmina Sadkowice, z siedzibą w Sadkowicach.